EKİNOKS - GÜN EŞİTLİĞİ (23 EYLÜL-21 MART)

Kuzey ve Güney Yarım Küre’de yılda iki kez gece ve gündüz aynı uzunlukta olur. Bu olaya ekinoks denir. Ekinoks Latince “aequus” (eşit) ve “nox” (gece) kelimelerinden gelir. 21 Mart ve 23 Eylül Ekinoksu veya İlkbahar ve Sonbahar Ekinoksu olarakta isimlendirilirler.

Bu tarihlerin ortak özellikleri şunlardır:

• Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açı (90°'lik) ile düşer.
• Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer.
• Gölge boyu ekvatorda sıfır olur.
• Güneş her iki kutup noktasında da görülür ve Dünya’da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur.
• Aynı meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı anda doğup batar.

21 Mart Ekinoksu:

• Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alıyor bu sebeple 21 Mart ekinoksu ilkbaharın başlangıcı sayılır ve gündüzler uzamaya geceler kısalmaya başlar.

• Güney Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. 

• Kuzey Yarım Küre’de ise gündüzler, gecelerden uzun olmaya başlar. 

• Güney Yarım Kürede sonbahar başlangıcıdır. Kuzey Yarım Kürede ise ilkbahar başlangıcıdır.

• Güney Kutup Noktasında altı aylık gece, Kuzey Kutup Noktasında altı aylık gündüz başlar.

23 Eylül Ekinoksu:

• Güney Yarım Kürede ilkbahar başlangıcıdır. Kuzey Yarım Kürede ise sonbahar başlangıcıdır.

• Güney Yarım Küre’de gündüzler, gecelerden uzun olmaya başlar. 

• Kuzey Yarım Küre’de ise geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. 

• Güney Kutup Noktasında altı aylık gündüz, Kuzey Kutup Noktasında altı aylık gece başlar.

Peki neden 23 Eylül ekinoksu iki gün gecikir?

         Dünya’nın yörüngesi elips şeklindedir. Bu yüzde dönem dönem güneşe yaklaşır ve uzaklaşır. Dünya’nın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak’tır. Güneş ışınlarının geliş açısı daha eğik geldiği için sıcaklıkların artması ile ilgili bir durum yaşanmaz. 3 Ocak tarihi “günberi” olarakta adlandırılır. Güneşe en yakın konumda olan Dünya’nın çekim kuvveti artar ve yörüngedeki hızı da artmış olur.

Dünya’nın güneşe en uzak olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur. Bu tarih “günöte” olarakta adlandırılır. 4 Temmuz da güneşe en uzak konumda olan Dünya’nın çekim kuvveti azalır ve hızı yavaşlar. Dünyanın dönüş hızının yavaşlaması sebebiyle Kuzey Yarım Küre de yaz mevsimi 2 gün daha uzun yaşanır. Yani 21 Eylül de gerçekleşmesi gereken ekinoks bu sebeple 2 gün sonra gerçekleşir.